Partnergeweld

Ik wil dat de kennis over dwingende controle groter wordt

‘Er komt steeds meer bekendheid over dwingende controle. Ook in het werkveld bij de jeugdbescherming en bij onszelf als organisatie. En ik hoop dat dat ervoor zorgt dat we beter leren luisteren; en niet van redelijkheid en billijkheid uitgaan. Wat me het meeste heeft geholpen in die periode was die ene persoon die wel wist waar ik vandaan kwam. Die beseft wat er psychisch gebeurde. Die zich vanuit eigen ervaring dat kon voorstellen. Daarom denk ik dat die ervaringsdeskundigheid zo belangrijk is. Die kennis bij hulpverleners/omstanders had mij geholpen hier eerder uit te komen en niet zo alleen te zijn.’

Meer begrijpen van het narcisme van je ex-partner, kan je helpen jezelf terug te vinden

‘Ik kan nu begrijpen hoe het is gelopen met mijn eigen kinderen. Ik ben bij groepen van Steinhaus & De Leeuw geweest. Ik heb ook lotgenotencontact gezocht. Daar merkte ik dat, ondanks dat het thema van de bijeenkomsten ouderverstoting was, vrijwel iedereen te maken had met narcistische ex-partnergeweld. Door die verhalen heb ik veel geleerd en ben ik gaan ontdekken. Daardoor dacht ik: hé, maar dan heb ik geen persoonlijkheidsstoornis. En toen begreep ik meer over narcisme. Bijvoorbeeld: de narcist vindt het heel erg als het goed met je gaat. Dus ben ik mijzelf gaan hervinden, om het beste van mezelf naar boven te kunnen halen. Ik heb mijn kwaliteiten vergroot, die had ik eigenlijk weggestopt. Ik vroeg mezelf af: Kan ik goed tekenen, schilderen, schrijven, muziek maken? Ik zing. Ik boks de belemmerende overtuigingen er letterlijk uit. Meditatie en mindfulness hebben me ook veel positiefs gebracht. Ik kan anders naar wat ik heb meegemaakt kijken en anders naar mijn moeder kijken.’

Ik heb mezelf beloofd om mezelf niet in de steek te laten

‘Voordat ik aan de traumatherapie begon heb ik mezelf twee beloftes gedaan. De ene was: ‘Ik ga mezelf nooit meer in de steek laten.’ Oftewel bij twijfel ga ik nooit meer oversteken maar blijf ik in mijn hol zitten tot ik een duidelijk ja of een nee van binnen voel. De tweede belofte aan mezelf was dat ik zou gaan reizen en andere dromen wilde waarmaken nadat ik de traumatherapie had afgerond.’

Patronen doorbreken in nieuwe relatie

‘Ik was een gewelddadige relatie gewend. En daarom ben ik op zoek gegaan naar zo’n zelfde relatie. Ook in het contact met mijn huidige partner. Ik zocht ernaar dat hij mij zou afwijzen en alles van mij zou afkeuren. Ik heb me absurd gedragen om dat soort reacties teweeg te brengen. Hij heeft me geholpen door heel stoïcijns bij me te blijven. Door zijn gedrag heb ik de liefde voor mezelf teruggevonden.’

Je leert van wat je hebt meegemaakt

‘Ik was wie ik was en ik was een perfecte prooi. Alles wat ik had kunnen doen, daar ben ik mee aan de slag gegaan, maar dat wist ik toen niet. Dat is achteraf. Ik was een echte pleaser. Dat is wel anders geworden. Nu kijk ik eerst naar: wat heb ik zelf nodig? Waar word ik blij van? Ik heb mezelf aangeleerd: ik moet mijn leven lang met mezelf blijven.’

Wie was ik nog?

‘Eén van de eerste dingen die de gezinsvoogd vroeg – ik was best wel angstig van goh, wat gaat er nu allemaal gebeuren – maar hij zei tegen mij: vertel eens wat over jezelf, wie ben jij? En die vraag hakte er zo in. Dat iemand in mij geïnteresseerd was. Ik was daardoor verward. En ik denk van: ja, wie ben ik eigenlijk? Ik kon alleen maar antwoorden verzinnen van: Ik ben slachtoffer van, Ik ben ex van, Ik ben moeder van… Maar ik kon echt niet onder woorden brengen wie ik was.’

In de vrouwenopvang kun je met begeleiding naar je eigen gedrag kijken

‘In de vrouwenopvang kreeg ik iemand toegewezen, een persoonlijk begeleider. Die heeft me vragen gesteld. Hij zei: “Jij denkt altijd eerst aan de ander. Eerst aan je man, aan je zoon. Waar was jij eigenlijk op dat moment?” Ik snapte eerste niet wat hij bedoelde, maar dat was een patroon dat ik me aan had geleerd, wat ik van thuis uit heb meegekregen. Dat moest ik gaan omdraaien en dat voelt nu veel prettiger. Want ik dacht altijd: als het bij de ander niet lekker loopt, dat zal wel mijn fout zijn. Alles trok ik naar mij toe. En in de vrouwenopvang leerde ik dat iedere persoon verantwoordelijk is voor zichzelf, het gedrag wat hij doet ligt aan zichzelf. Jij bent niet verantwoordelijk voor het gedrag van de ander.’

Leren zelf keuzes te maken heeft mij geholpen

‘Bezig zijn met bewust zelf leren keuzes te maken hielp me. Het duurde echt wel een tijd voordat ik daaraan toe kwam. Mensen die samen met mij zijn gaan ontdekken wat wel en niet bij mij past, wat ik wel en niet leuk vind. In contact met anderen heb ik mezelf weer leren kennen, en gevonden. Het gaat om een stukje bewustwording. Daar zijn wel hele veilige contacten voor nodig geweest. Voor een gedeelte konden een aantal hulpverleners dat doen, omdat ze heel stabiel er elke dag waren. En ook mensen in mijn nabije omgeving, bijvoorbeeld mijn nieuwe partner.’

Ik heb al reizend geleerd en geheeld

‘Na anderhalf jaar traumatherapie te hebben gevolgd ben ik inderdaad gaan reizen, zo’n zes jaar lang, tot COVID kwam. Gedurende mijn reizen heb ik de wereld als spiegel gebruikt. Ik ben naar landen geweest waar sporen waren van intergenerationeel of cultureel trauma ten gevolge van geweld en onderdrukking. Zo leerde ik me daartoe opnieuw verhouden. Ook bleek ik op mezelf en mijn eigen oordeel te kunnen vertrouwen en leerde ik mezelf op een andere manier kennen. Namelijk in de contacten onderweg reageerden mensen heel anders op mij dan hoe mijn vrienden, familie en kennissenkring op mij reageerden. Daardoor kon ik mezelf met andere ogen gaan zien. Dat heeft me enorm geholpen.’

Aandacht geven aan het netwerk

‘Wat ik zelf altijd heel duidelijk maakt bij de trainingen: kijk alsjeblieft naar het netwerk. Het is zo ontzettend belangrijk dat het netwerk om mensen heen weer opgebouwd wordt. Ik hoor constant terug dat ze geïsoleerd zijn. Omdat ze bij niemand hun verhaal kwijt kunnen, omdat ze geen herkenning vinden. Daarom leg ik altijd de focus op het netwerk opbouwen.’

Traumaverwerking vraagt om een vorm van maatwerk

‘Traumaverwerking is natuurlijk heel breed en dat kan op verschillende manieren. Volgens mij is het echt maatwerk. Een combinatie van verschillende methodes, verschillende methodieken en natuurlijk het contact met de therapeut. Dat is van essentieel belang voor therapie en ondersteuning. Ik heb veel zelf uit moeten zoeken ik gun anderen dat ze contact krijgen met hulpverleners die daadwerkelijk weten waar ze het over hebben.’

De zoektocht naar wie ik ben

‘Ik ben met een psycholoog en therapeuten gaan zoeken naar wie ik nu eigenlijk ben. Daarna kon ik pas echt stappen vooruit gaan maken. Je moet eerst even terugkomen bij jezelf. Dat is voor mijn proces heel belangrijk geweest. Dat heeft mij heel erg geholpen. Ik denk dat het ook andere vrouwen zou kunnen helpen. Ik zou eerst goed de trauma’s verwerken die je hebt opgelopen, samen met een EMDR-therapeut of psycholoog. Ik ben met oplossingsgerichte therapie aan de slag gegaan. De therapeut keek naar mijn sterke kanten, mijn vaardigheden en mijn doelen. Dat heeft mij wel dat laatste zetje gegeven wat er nog nodig was voor herstel. Volgens mij is traumatherapie alleen niet genoeg. Je hebt daarna ook nog genoeg werk te doen. Vooruitkijken naar waar ik nu naartoe wil.’

Iedereen moet zelf uitvinden welke therapie of inzichten helpen om met de ervaring van partnergeweld om te gaan

‘Er zijn veel manieren om met je ervaring van partnergeweld om te gaan. Er zijn behulpzame boeken, spellen en ook verschillende vormen van therapie. Iedereen moet daar zijn eigen weg in zoeken; zo van wat past bij mij? Voor mij waren behulpzaam: Bessel van de Kolk (heeft veel geschreven over vroeg kinderlijk trauma) en Gabor Mate. Die hebben ook diverse publicaties die te lezen zijn. Ik word daar alleen maar enthousiast van.’

Door veilige contacten loskomen van partnergeweld

‘Zoek mensen op bij wie je je veilig voelt en die je vertrouwt. Vanuit een soort veilig contact kan je proberen los te komen van het partnergeweld. Dat gaat niet zomaar over. Het is niet dat je dan er ineens klaar mee bent. Je bent een grens over en het is heel ingewikkeld om dan te zeggen: dan doen we het maar niet meer zo. Want je bent samen ook een grens over in de relatie. Ik denk dat loskomen van de relatie heel belangrijk is. Het zegt ook heel veel over hoe je naar jezelf kijkt. Het gaat ook heel erg over de eigenwaarde. Praat erover, want dat is wel de basis om je eigen bewustzijn wat meer te vergroten.’

De vrouwenopvang kan een heel mooie tijd zijn

‘Ik moet zeggen, de vrouwenopvang is voor mij de beste tijd ooit geweest. Ik heb – zoals werd aanbevolen – de eerste 5 dagen op mijn kamer gezeten. Ik zat helemaal in shock. En toen kwam er iemand naar me toe die zei: “Als je er klaar voor bent om te praten, dan ben ik er voor je.” Die vrouw is nu mijn beste vriendin. Zij was daar zelf twee maanden eerder binnen gekomen. “Als het je lukt, kun je mensen die hier werken in vertrouwen nemen. Je kunt hier alles vertellen. En dat blijft ook hier. Je kunt je hier veilig voelen.” Ook al was het een zware tijd, het was ook een mooie tijd, want ik voelde me niet alleen. Er waren andere vrouwen die hadden ook zoiets meegemaakt. Dus het voelde voor mij als een soort grote familie.

Je begrijpt niet dat je in zo’n situatie terecht bent gekomen

‘Eigenlijk kon ik niet geloven dat ik dat in deze situatie zat. Ik heb een goed stel hersens. Ik dacht van mezelf: daar loop je toch niet in? En ik vond mezelf ook niet voldoen aan het beeld dat mensen hebben van mensen die met huiselijk geweld te maken hebben. Dat zijn (dacht ik) bepaalde types en ik voelde me daar niet bij horen, zeg maar.’

In ongelijke relaties is het nodig om je eigen invulling aan die relatie te (gaan) geven

‘Ik wilde een warme band met mijn moeder en zocht daarnaar. Dat laat ik nu los. Langzaamaan vind ik nu het contact met mijn moeder terug. Omdat ik het nu bij mezelf houd en het bij haar laat ook. Voor mij vraagt dat om ook naar mijn eigen aandeel te kunnen kijken. En door mezelf te zijn, toon ik anderen wie ik nu ben. Anderen vinden dat ook wennen: mijn moeder vindt het best spannend.’

Wat kan jou helpen om met de ervaringen om te gaan?

‘Ik ging als vrijwilliger aan de slag gegaan bij Maatje achter de voordeur. Dat is een project waar je je eigen ervaringskennis kunt inzetten op het gebied van huiselijk geweld. Ik merkte hoe goed dat de deelnemer deed die aan mij gekoppeld was. Dat was zo fijn om te zien, die erkenning die ze bij mij vond en ook dat stukje vertrouwen. De hulpverlening kon daar niet bij. Maar bij mij liet ze het opeens allemaal los. En vervolgens zijn we daar weer op verder gegaan en heeft zij stappen vooruit kunnen maken. Dat vond ik zo ontzettend bijzonder.’

De gevolgen van vroegkinderlijk trauma

‘Mijn recente boekentip van het afgelopen jaar is ‘Teveel voelen’ van Imi Lo. Het is een cadeau geweest om dat te lezen. Het gaat niet rechtstreeks over partnergeweld, dat zeg ik erbij. Het gaat over vroegkinderlijk trauma en de gevolgen daarvoor inzake voelen, te veel voelen en de gevolgen daarvan. Ik heb het al veel getipt aan mensen. Iedereen is er van onder de indruk. Ook mensen die al heel ver in hun proces zijn zeggen: “Ik heb hier wat aan”.’

Ervaringen van anderen kunnen je helpen eigen ervaringen beter te begrijpen

‘Ik heb ook heel veel aan een boek gehad. Intieme oorlog heet dat boek. Het gaat over de spiraal van geweld, uitgelegd in verschillende praktijkgebieden. Ik heb de beide schrijfsters ontmoet. Door dit boek begreep ik waar ik in zat en begreep ik ook mijn eigen aandeel beter. Ik heb ook dingen uitgelokt. Ik heb ook gezorgd dat de spanning die er continu hing – waar ik niet meer tegen kon – eraf kwam. Door maar zoveel mogelijk te prikken totdat hij ontplofte. Een tijd lang begreep ik niet waarom ik dit had gedaan. Door het boek snapte ik: Zo had ik tenminste een beetje regie over het moment van het ontploffen en daardoor voelde ik me minder onmachtig. Daarna kon ik weer even ademhalen.’

Het is belangrijk om niet alleen hulp voor de kinderen, maar ook voor jezelf te zoeken

‘Na de scheiding stond ik niet direct open voor traumaverwerking. Ik wilde namelijk eerst hulp voor mijn kinderen. Dat vond ik het allerbelangrijkste. Ik cijferde mezelf eigenlijk weg. Maar achteraf – en dat is altijd makkelijker praten – hebben mijn kinderen grotere sprongen kunnen zetten, op momenten dat ik mijn trauma’s onder ogen kwam. Dus toen ik ze liet zien hoe je daarmee omgaat en hoe je een proces doorgaat en dat je daar echt wel uitkomt. Toen hebben de kinderen ook weer meer stappen kunnen zetten.’

Zoektocht waar mijn blokkade vandaan komt

Als je op zoek gaat naar je eigen kern, kunnen kwartjes vallen: ‘Hoe kun je bij jezelf blijven? Nou, het begon eigenlijk met de kern vinden, hè, van dat ik weg was gegaan bij mijn ex. Ik ben in contact gekomen met een persoonlijk begeleider vanuit de Wmo. En ik had mijn vriend. Vanuit daar ben ik naar gaan zoeken naar mijn kern. Ik heb mij om omringd met positieve mensen. Mensen waarvan ik dacht: van jou kan ik leren; met jou wil ik zijn. Ik heb ook traumabehandelingen gehad, toentertijd. Ik wilde het begrijpen, want ik was geblokkeerd ergens. En toen kwam ik op de eigen hechting met mijn moeder en het gezin waar ik vandaan kom. Toen vielen zoveel kwartjes. ’

Je hebt steun nodig om met ex-partnergeweld om te kunnen gaan

‘Mijn leven nu is elke dag een beetje beter. Door het meer van een afstandje te bekijken. En het scheelt dat je iemand naast je hebt die er van een afstandje naar kan kijken. Je hebt wel steun nodig, alleen red je het niet.’

Weet dat je niet alleen bent

‘Je bent niet alleen. Er zijn echt andere mensen waar je op kan bouwen. En ook mensen die dit hebben meegemaakt. En je kan eruit komen. Dat is belangrijk om te weten. Want die eenzaamheid is echt wel het meest beklemmende uit die tijd.’

Verhalen van anderen kunnen helpen

‘Ik las een boek over een vrouw die uit een destructieve relatie is gestapt. Het was wel fijn om te weten dat er meer mensen zijn die dat meemaken. En dat het mogelijk is er los van te komen. Dat er een weg uit is.’

Sporten om mentaal krachtiger te worden

‘In die periode heeft sport mij geholpen om mij mentaal krachtiger te maken en om door te gaan. Het was een pittige periode en het is niet altijd makkelijk geweest. Je moet je er doorheen slaan en dat doe ik nu nog. Nu empower ik vrouwen in soortgelijke situaties. En als zij beginnen met ‘Maar waarom’, dan zeg ik: je hebt een kans gekregen. Je hebt kinderen die met twee, vier of zes ogen naar jou kijken. Wees jij maar het voorbeeld, nu. Het is mooi werk om te doen.’

EMDR-therapie kan je helpen om minder last van het contact met je ex-partner te hebben

‘Ik heb met een therapeut EMDR sessies gedaan, dat was wel heel fijn. De misgunstige blik van mijn ex naar mij, er was zoveel woede, ik zag van alles in die blik als ik daar kwam. Daar had ik zoveel last van. Na EMDR, ik zie die blik niet meer, het is neutraal. Ik breng de kinderen, that’s it. Daarvoor deed die blik elke keer iets met mij. Dat heeft EMDR echt wel opgelost.’

Ik leerde met lotgenoten de twijfel over mijn moeder opzij te zetten

‘Het laatste wat me heel erg geholpen heeft was lotgenotencontact rondom huiselijk geweld en kindermishandeling. Daardoor kon ik werkelijk inzien dat het nooit aan mij gelegen heeft. En dan heb ik het dus niet over het partnergeweld, maar over de situatie die ik heb meegemaakt als kind. Ik voelde nog steeds dat loyaliteitsconflict met mijn moeder. Daar had ik al heel veel dingen in afgelegd, en toch kon ik mezelf nog niet helder zien. Pas toen ik met lotgenoten in aanraking kwam, dacht ik: hoort dat er ook bij? Hebben jullie dat ook meegemaakt?’

Geef niet op in je zoektocht naar hulp die bij je past

‘Achteraf heb ik wel gedacht: hoeveel mannen stoppen niet met bellen als ze steeds horen dat er geen steungroep is voor mannen? Het vraagt wel wat om door te zetten. Je moet steeds een drempel over om die hulpvraag ergens neer te leggen. Ik ben blij dat ik ben blijven bellen én dat de steungroep er is gekomen.’

Het was een zoektocht naar een steungroep voor mannen

‘Ik merkte dat ik behoefte had aan een soort weerklank bij mensen die door hetzelfde zijn gegaan. Daarom ging ik op zoek naar een soort steungroep. Via Veilig Thuis, Blijf groep en het wijkteam kwam ik bij Moviera, een organisatie die hulp biedt bij huiselijk geweld en mensenhandel. Al deze organisaties konden mij niet helpen. Het wijkteam komt alleen in actie als er een acute situatie van geweld is. En dat was er bij mij niet.’

‘Moviera gaf aan geen aanbod voor mij te hebben, omdat er als het gaat om partnergeweld nu eenmaal een taboe bij mannen heerst om hiervoor uit te komen. Toen dacht ik: als je dat iedere keer zegt, houd je dat ook in stand. En vroeg ik gefrustreerd: ‘Hoe gaan jullie dan om met vrouwen in een lesbische relatie? De reden dat alleen vrouwen zijn toegestaan bij een steungroep is tenslotte om te voorkomen dat ze in contact komen met een persoon die lijkt op de partner.’ Ik zei: ‘Ik schrijf over wat ik heb meegemaakt en wil graag aandacht vragen voor partnergeweld bij mannen, dus laat maar weten wat ik kan doen. Driekwart jaar later werd ik benaderd met de vraag of ik mee wilde doen met een pilot – een steungroep voor mannen. Daar heb ik natuurlijk positief op gereageerd.’

Met de tijd leer je beter te reageren op je ex-partner

‘Ik heb geleerd om het op een nieuwe manier aan te pakken. Dat heeft heel lang geduurd. Je trapt toch in oude valkuilen en daar moet je van af. Dat conflict mijdende vanuit mijn opvoeding, ik was superster in het vermijden van problemen. Dat doe ik nu anders. En ik heb geleerd anders te reageren. Eerst iets laten liggen, eerst komt de emotionele reactie en later komt de rationele reactie. Daar heeft mijn man me ook meegeholpen. Dat heeft wel jaren geduurd.’